اختلال کمبود توجه بیش فعالی (ADHD) در کودکان وضعیتی است که میلیون‌ها کودک را در سراسر جهان تحت تاثیر قرار می‌دهد و از طریق علائمی مانند بیش فعالی، تکانشگری و مشکل در حفظ توجه ظاهر می‌شود. درک علائم، علل و گزینه‌های درمانی ADHD برای والدین و مراقبانی که به دنبال ارائه بهترین مراقبت برای فرزندان خود هستند، بسیار مهم است. این مقاله به تشریح علائم اصلی بیش فعالی در کودکان، بررسی علل بالقوه، و بحث در مورد روش‌های درمانی موثر برای مدیریت این بیماری می پردازد.
بیش فعالی چیست؟
بیش فعالی میتواند ناشی از شرایط روحی یا جسمی باشد. به عنوان مثال، شرایطی که بر سیستم عصبی یا تیروئید تأثیر می گذارد به بروز آن کمک می‌کند. شایع‌ترین علل عبارتند از:
- ADHD
- پرکاری تیروئید
- اختلالات مغزی
- اختلالات سیستم عصبی
- اختلالات روانی
- استفاده از داروهای محرک، مانند کوکائین یا متامفتامین (مث)
چرا کودکان دچار بیش فعالی میشوند؟
در حالی که علت دقیق ADHD مشخص نیست، عواملی که ممکن است در ایجاد ADHD دخیل باشند عبارتند از ژنتیک، محیط یا مشکلات سیستم عصبی مرکزی در لحظات کلیدی رشد.
عوامل خطر ADHD ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- خویشاوندان خونی، مانند والدین یا خواهر و برادر، مبتلا به ADHD یا سایر اختلالات سلامت روان
- قرار گرفتن در معرض سموم محیطی مانند سرب که عمدتاً در رنگ و لوله‌های ساختمان‌های قدیمی‌تر یافت می‌شود
- مصرف مواد مخدر، مصرف الکل یا سیگار کشیدن مادر در دوران بارداری
- زایمان زودرس: اگرچه شکر یک مظنون رایج در ایجاد بیش فعالی است، اما هیچ مدرک قابل اعتمادی برای این موضوع وجود ندارد. بسیاری از مسائل در دوران کودکی می تواند منجر به مشکل در حفظ توجه شود، اما نمی توان به آن ADHD گفت.
علائم عمده بیش فعالی در کودکان شامل چه مواردیست؟
علائم اصلی بی توجهی در کودکان بیش فعال که می تواند بسیار حائز اهمیت باشد، عبارتند از:
- بی نظمی و عدم تمرکز
- توجه به جزئیات و اشتباهات از روی بی دقتی
- بدون برنامه و با بی نظمی کار می کنند
- در حین صحبت کردن در موضوع ماندن مشکل دارند
- به حرف دیگران گوش نمی دهند
- قوانین اجتماعی را نادیده می گیرند
- فعالیت های روزمره را فراموش می کنند (مثلاً غیبت در کلاس یا درس یا فراموش کردن ناهار)
- با صداهای کوچک یا چیزهایی که دیگران نادیده می گیرند به راحتی حواسشان پرت می شود
- به سختی با دیگران کنار می آیند زیرا نمی توانند احساسات و حالات افراد را بخوانند
- زیاد رویاپردازی می کنند
آیا بیش فعالی کودکان قابل درمان است؟
درمان های استاندارد ADHD در کودکان شامل داروها، رفتار درمانی، مشاوره و خدمات آموزشی است. این درمان‌ها می توانند بسیاری از علائم ADHD را تسکین دهند، اما آن را درمان نمی‌کنند. ممکن است مدتی طول بکشد تا مشخص شود چه چیزی برای فرزند شما کارسازتر است و به بهبود بیش فعالی او کمک می‌کند.
از کجا متوجه بیش فعالی کودک خود شویم؟
علائم ADHD از کودکی به کودک دیگر متفاوت است. اما بیشتر کودکان تمایل دارند ترکیبی از این علائم کلیدی را نشان دهند:
- بی توجهی: کودک شما در توجه مشکل داشته دارد یا به راحتی حواسش پرت می‌شود.
- تکانشگری: فرزند شما بدون فکر کردن عمل می‌کند، مثلاً حرف دیگران را قطع می‌کند.
- بیش فعالی: کودک شما دائماً در حال حرکت است، بیش فعال است یا بیش از حد صحبت می‌کند.
علائم بیش فعالی و تکانشگری عبارتند از:
- بی قراری
- از این طرف به سمت دیگر به روشی ناخوشایند حرکت می‌کند.
- ارام نشستن در یک جا و انجام کار ثابت مثل انجام تکالیف برای او سخت است.
- دویدن یا کوهنوردی در زمان های نامناسب
- زیاد حرف زدن یا قطع حرف زدن
- مشکل در انتظار نوبت آنها
بیش فعالی کودک چه مشکلاتی میتواند ایجاد کند؟
کودکی که الگوی بی توجهی نشان می دهد اغلب دچار مشکلاتی از قبیل:
- در انجام تکالیف مدرسه به دقت به جزئیات توجه نمی کنند یا اشتباهاتی از روی بی دقتی انجام می‌دهند.
- در تمرکز روی کارها یا بازی مشکل دارند.
- به نظر می‌رسد که خوب گوش نمی‌دهد، حتی زمانی که مستقیماً با آنها صحبت می‌شود.
- در پیروی از دستورالعمل‌ها مشکل دارند و در تکمیل تکالیف مدرسه یا کارهای خانه شکست می‌خورند.
- در سازماندهی کارها و فعالیت‌ها مشکل دارند.
- از کارهایی که نیاز به تلاش ذهنی متمرکز دارند، مانند تکالیف، اجتناب می‌کنند یا مایل به انجام آنها نیستند.
- اقلام مورد نیاز برای کارها یا فعالیت‌ها را گم می‌کنند، به عنوان مثال، اسباب بازی، تکالیف مدرسه، مداد
- به راحتی حواسشان پرت می‌شود.
- انجام برخی از فعالیت‌های روزانه مانند انجام دادن کارهای روزمره را فراموش می‌کنند.
بهترین روش های درمانی بیش فعالی کودکان
بیش فعالی در کودکان میتواند علائم مشابه و یا متفاوتی داشته باشد، لذا بسته به اینکه کودک در چه گروه سنی قرار دارد درمان او متفاوت می‌باشد:
روش درمان بیش فعالی در کودکان زیر 6 سال
آموزش والدین در مدیریت رفتار به عنوان اولین خط درمان، قبل از آزمایش دارو توصیه می‌شود.
درمان بیش فعالی کودکان 6 سال به بالا
توصیه‌ها شامل دارو درمانی و رفتار درمانی با هم می‌شود. آموزش والدین در مدیریت رفتار برای کودکان تا 12 سال و انواع دیگر رفتار درمانی و آموزش برای نوجوانان. مدارس نیز می‌توانند بخشی از درمان باشند. اضافه کردن مداخله رفتاری کلاس درس و پشتیبانی مدرسه نیز در درمان کودک اثرگذار است.
رفتار درمانی، از جمله آموزش به والدین
ADHD نه تنها بر توانایی کودک برای توجه یا نشستن در مدرسه تأثیر می‌گذارد، بلکه بر روابط با خانواده و سایر کودکان نیز اثرگذار است. کودکان مبتلا به ADHD اغلب رفتارهایی از خود نشان می‌دهند که میتواند برای دیگران بسیار آزار دهنده باشد. رفتار درمانی یک گزینه درمانی است که میتواند به کاهش این رفتارها کمک کند و به افزایش مهارت‌های خود تنظیمی کمک کند. شروع رفتار درمانی به محض تشخیص، اغلب مفید واقع می‌شود.
مکمل ویتامین A و E مناسب برای بیش فعالی کودک
سلامت مغز در کاهش علائم ناشی از بیش فعالی می تواند بسیار مهم باشد، خصوصا مکملی که دارای ویتامین د3، E و A باشد. از این رو شربت امگا پلاس کیوتن ویتاپدیا کاملا بدون قند است و دارای طعم پرتقال نیز می باشد، که منجر به پذیرش بیشتر کودک می گردد.
جمع بندی
مدیریت ADHD در کودکان نیازمند یک رویکرد جامع، ترکیبی از دارو، رفتار درمانی و حمایت آموزشی است. با شناخت زودهنگام علائم و پیگیری درمان مناسب، والدین می‌توانند به فرزندان خود کمک کنند تا چالش‌‍های ADHD را پشت سر بگذارند و منجر به نتایج بهتری در هر دو محیط تحصیلی و اجتماعی شود. علاوه بر این، درک اهمیت مکمل‌ها و یک سبک زندگی سالم میتواند به کاهش تأثیر علائم ADHD کمک کند و بهزیستی کلی کودک را افزایش دهد.
